प्राचीन हिन्दू धर्मशास्त्रहरूमा दक्षिणावर्ती शंखलाई अत्यन्त महत्त्वपूर्ण मानिएको छ। यो भगवान् विष्णुको प्रतीक मानिन्छ र लक्ष्मीको स्वरूप हो भन्ने विश्वास गरिन्छ। सामान्यतया बजारमा पाइने शंखहरू वामावर्ती (देब्रे) हुन्छन्, तर दक्षिणावर्ती शंख दुर्लभ मानिन्छन्।
दक्षिणावर्ती शंख पूजा र स्थापना गर्न धेरै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। यसलाई सही तरिकाले स्थापना गर्दा घरमा धन, सम्पत्ति र समृद्धिको वर्षा हुने विश्वास गरिन्छ। यसबाट धार्मिक तथा आध्यात्मिक लाभ मात्र प्राप्त हुँदैन, भौतिक सुख-समृद्धि पनि प्राप्त हुन्छ भन्ने धार्मिक मान्यता रहेको छ।
दक्षिणावर्ती शंखको स्थापना र पूजा विधि:
शुभ मुहूर्तमा गंगाजल, दूध, घिउ, दही, मह, चन्दन आदिले दक्षिणावर्ती शंखलाई शुद्ध गरी चाँदीको थालमा राख्नुपर्छ। शंखको खुला छेउ आकाशतर्फ र अर्को छेउ आफ्नोतर्फ फर्काएर राख्नुपर्छ। त्यसपछि शंखलाई चामल र रातो धागोले भर्नुपर्छ। शंखमा स्वस्तिक चिन्ह कोरेर चन्दन, फूल, धूप र दीपले पूजा गर्नुपर्छ।
पूजाका लागि यो मन्त्र जप गर्नुपर्छ:
“ओम् ह्रीं श्रीं नमः ॐ लक्ष्मीभ्यो नमः लक्ष्मी सहोदराय फलं प्रदाय नमः श्री दक्षिणावर्त शंखाय श्रीं ह्रीं नमः” यस मन्त्रलाई कम्तीमा १०८ पटक जप गरेपछि मात्र दक्षिणावर्ती शंखलाई स्थापना गर्नुपर्छ।
दक्षिणावर्ती शंखका फाइदाहरू:
– यसलाई घरमा स्थापना गरेमा सुख, शान्ति र समृद्धि आउँछ भन्ने विश्वास गरिन्छ।
– यसमा गंगाजल राखेर व्यक्ति वा वस्तुमा छर्किएमा नकारात्मक शक्तिहरूबाट मुक्ति पाइन्छ भन्ने मानिन्छ।
– यसले लक्ष्मी वृद्धि, कीर्ति वृद्धि, बाँझपनको समस्या समाधान, आयु वृद्धि र शत्रुको भयबाट मुक्ति दिन्छ भन्ने विश्वास छ।
– अन्नको भण्डारमा राखेमा कहिल्यै खाद्यान्नको अभाव हुँदैन र सुत्ने कोठामा राखेमा शान्ति मिल्छ भन्ने मानिन्छ।
– जादू-टुनाबाट बच्न र वास्तुदोष हटाउन यो शंख प्रभावकारी हुन्छ भन्ने धार्मिक विश्वास छ।
यसरी दक्षिणावर्ती शंखलाई हिन्दू धर्मशास्त्रहरूले विशेष महत्त्व दिइएको छ। यसको उचित स्थापना र पूजा गरेमा आध्यात्मिक र भौतिक दुवै लाभ प्राप्त हुने मानिन्छ। तर यसलाई दुर्लभ वस्तु मानिने हुँदा यसको खरिद गर्दा सावधानी अपनाउनु पर्दछ।
