हेटौँडा | मकवानपुर जिल्लाको मध्यभागमा अवस्थित भीमफेदी गाउँपालिका नेपालको इतिहास र संस्कृतिको एक अनमोल खजाना हो। २ सय ४५ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको यो ठाउँ एक समय नेपालको राजधानी काठमाडौंको प्रमुख प्रवेशद्वार थियो। आज पनि यहाँका धार्मिक, ऐतिहासिक र प्राकृतिक सम्पदाहरूले पर्यटकहरूलाई आकर्षित गरिरहेका छन्।
मध्यकालीन नेपालमा भीमफेदीको महत्व अतुलनीय थियो। यो उपत्यकाको एकमात्र प्रवेशद्वार हुनुका साथै तराई र काठमाडौं बीचको प्रमुख यात्रा मार्ग थियो। राणाकालमा विदेशी पाहुनाहरूको शिकार स्थलको रूपमा प्रसिद्ध भीमफेदीमा बेलायती राजारानीहरू समेत हात्तीमा सवार भएर आउँथे। त्रिभुवन राजपथ निर्माण नहुँदासम्म यहाँको चहलपहल थामिनसक्नु थियो।
भीमफेदीको नामाकरणको श्रोत मानिएको भीमसेन मन्दिर यहाँको एक प्रमुख आकर्षण हो। हरेक वर्ष भाद्र कृष्णाष्टमीका दिन यहाँ ठूलो जात्रा लाग्छ। स्थानीयहरूको विश्वासअनुसार भीमसेनको पूजाले व्यापार-व्यवसायमा समृद्धि ल्याउँछ। यसैगरी, श्री ३ चन्द्रशम्सेरले स्थापना गरेको पुरानो रोपवे एक समय काठमाडौंको भोकमरी निवारणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो।
भीमफेदीको ऐतिहासिक महत्व बुझ्न चिसापानी गढी एक महत्वपूर्ण स्थल हो। नेपाल-अंग्रेज युद्धमा यो गढी एक मजबुत किल्लाको रूपमा प्रयोग भएको थियो। यहीँ रहेको कालीतोप नेपालको स्वतन्त्रता संरक्षणमा प्रयोग भएको ऐतिहासिक हतियार हो। त्यस्तै, रोपवे प्रशासनको कार्यालय रहेको हाकिम घर राजा त्रिभुवनको बसोबास स्थल पनि थियो।
भीमफेदीको अर्को प्रमुख आकर्षण हो लटरम्भेश्वर महादेव। २ हजार मिटर उचाइमा अवस्थित यो स्थान हिन्दु धर्मावलम्बीहरूको आस्थाको केन्द्र हो। पौराणिक महत्वका साथै यहाँको प्राकृतिक सौन्दर्य पनि अतुलनीय छ। यसैगरी, राणाकालीन वास्तुकला र कलासंस्कृतिको नमूना मानिने कृष्ण मन्दिर र ध्यान तथा आध्यात्मिक चिन्तनको केन्द्र त्रिखण्डेश्वर महादेव मन्दिर पनि यहाँका महत्वपूर्ण स्थलहरू हुन्।
भीमफेदीमा अन्य धेरै ऐतिहासिक संरचनाहरू पनि छन्। जस्तै, पृथ्वी-चन्द्र अस्पताल भवन, जुद्ध शमशेरको धर्मशाला (हाल महेन्द्र माविको भवन), हात्तीसार र हौदा संग्रहालय। यी सबै संरचनाहरूले भीमफेदीको समृद्ध इतिहास र संस्कृतिलाई प्रतिबिम्बित गर्छन्।
भीमफेदी तामाङ, मगर र क्षेत्री समुदायहरूको मिश्रित बसोबास क्षेत्र हो। यहाँको जनसंख्या २१ हजार ५ सय १६ रहेको छ, जसमध्ये ७५.३% साक्षर छन्। यो सांस्कृतिक विविधताले भीमफेदीलाई अझ आकर्षक बनाएको छ।
तर, सदरमुकाम हेटौंडा सरेपछि भीमफेदीको चहलपहल घटेको छ। धेरै ऐतिहासिक संरचनाहरू जीर्ण अवस्थामा छन्। यद्यपि, यो क्षेत्र पर्यटन विकास, ऐतिहासिक संरक्षण र सांस्कृतिक प्रवर्द्धनको ठूलो सम्भावना बोकेको छ।
भीमफेदी नेपालको एक अनमोल ऐतिहासिक र सांस्कृतिक धरोहर हो। यसको संरक्षण र प्रवर्द्धनले न केवल स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउँछ, बल्कि नेपालको समृद्ध इतिहास र संस्कृतिलाई जीवन्त राख्न मद्दत गर्छ। भीमफेदीको विकासले नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा नयाँ आयाम थप्न सक्छ। आज पनि, भीमफेदीका गल्लीहरू, पुराना भवनहरू र मन्दिरहरूले इतिहासका कथाहरू बोल्छन्, र आगन्तुकहरूलाई नेपालको भव्य अतीतमा लैजान्छन्।
