काठमाडौं | अप्रिल १ अर्थात् अप्रिल फुल्स डे (April Fool’s) भोलि परेको छ। प्रत्येक वर्ष अप्रिल पहिलो तारिखका दिन संसारभर मजाक, ठट्टा र झूटो समाचार फैलाउने परम्परा रहँदै आएको छ। इन्टरनेट र सामाजिक सञ्जालको युगमा यो दिवस झन् प्रभावशाली बन्दै गएको छ।
नेपालमा पनि पछिल्ला वर्षहरूमा अप्रिल फुल्स डे मनाउने चलन बढ्दै गएको छ। सामाजिक सञ्जालमा विभिन्न झूटो समाचार भाइरल बनाउने, साथीभाइलाई रमाइलो तरिकाले झुक्याउने, वा हास्यास्पद अफवाह फैलाउने कार्यहरू यो दिनमा गरिन्छ। तर, कहिलेकाहीँ यस्ता ठट्टाहरूले गम्भीर असर पार्न सक्छन्, त्यसैले सतर्क रहन आवश्यक छ।
अप्रिल फुल्स डे रमाइलो गर्ने पर्व भए पनि यसको गलत प्रयोग हुन सक्छ। इन्टरनेटमा आउने हरेक खबर सत्य हो भन्ने सोच्नु गलत हुनेछ। विशेष गरी, स्वास्थ्य, राजनीति वा समाजलाई असर पार्ने झूटा सूचना फैलिन सक्छन्, जसले गम्भीर समस्या निम्त्याउन सक्छ।
अप्रिल फुल्स डे को मूल उद्देश्य रमाइलो गर्ने हो। साथीभाइसँग हल्का मजाक गर्ने, हास्यप्रद कुराहरू गर्ने, तर कसैको भावनामा चोट नपर्ने गरी ठट्टा गर्नु राम्रो हो। झूटा अफवाह फैलाएर समाजलाई भ्रमित पार्नु भने गलत हुनेछ।
अप्रिल फुल्स डे को इतिहास
अप्रिल फुल्स डे कहिले र कसरी सुरु भयो भन्नेबारे स्पष्ट प्रमाण छैन, तर यसको सुरुवात युरोपमा भएको मानिन्छ। केही इतिहासकारहरूका अनुसार, १५८२ मा फ्रान्सले पुरानो जुलियन पात्रो परित्याग गर्दै नयाँ ग्रेगोरियन पात्रो अपनायो। नयाँ पात्रोअनुसार वर्षको सुरुवात जनवरी १ बाट मान्न थालियो।
तर, धेरै मानिसहरू पुरानै पात्रो अनुसार अप्रिल १ लाई नै नयाँ वर्षको सुरुवात मान्दै आएका थिए। तिनीहरूलाई अनावश्यक मजाक गरी झुक्याइने गरिन्थ्यो, जसले अप्रिल फुल्स डे को सुरुवात भएको विश्वास गरिन्छ।
केही अन्य अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार अप्रिल फुल्स डे रोमन पर्व हिलारियाबाट प्रेरित हुनसक्छ। रोमनहरूले मार्च महिनाको अन्त्यतिर रमाइलो गर्ने, भेष बदली गर्ने र मजाक गर्ने गर्थे, जुन अप्रिल १ संग मेल खान्छ।
संसारभर फैलिएको यो परम्परा बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी, अमेरिका हुँदै अहिले नेपालजस्ता देशहरूमा समेत लोकप्रिय बनेको छ।
