काठमाडौं | भारत सरकारले हालै सुत्केरी बिदा सम्बन्धी नियममा व्यापक संशोधन गरेको छ। नयाँ व्यवस्था अनुसार अब भारतमा सरोगेसी र पास्टर आमा दुवैले १८० दिन अर्थात ६ महिनासम्म सुत्केरी बिदा पाउने भएका छन्। यो नियम जुन १८, २०२४ देखि लागू भएको छ।
संशोधित नियम अनुसार भारतमा बुबाहरूले पनि १५ दिनको पितृत्व बिदा पाउने छन्। साथै, संरक्षक आमाहरूलाई बच्चाको हेरचाहका लागि २ वर्षसम्म बाल हेरचाह बिदाको व्यवस्था गरिएको छ।
नेपालको अवस्था भने फरक छ। नेपालको निजामती सेवा ऐन २०४९ अनुसार सरकारी निकायमा कार्यरत महिला कर्मचारीहरूले ९८ दिन (१४ हप्ता) तलबी सुत्केरी बिदा पाउँछन्। यो व्यवस्था पहिलेको ६० दिनबाट बढाएर ल्याइएको हो। थप व्यवस्था अनुसार, सुत्केरी महिलाले चाहेमा अन्य बिदामा कट्टा नहुने गरी थप ६ महिनासम्म बेतलबी बिदा लिन सक्छन्। तर यो बिदा प्रसूती बिदासँग लगातार लिनुपर्ने नियम छ।
भारतको नयाँ नियमले नेपालमा पनि सुत्केरी बिदा सम्बन्धी बहसलाई नयाँ आयाम दिने देखिएको छ। नेपालमा पितृत्व बिदा र सरोगेसी सम्बन्धी स्पष्ट कानुनी व्यवस्था नभएकोले यस क्षेत्रमा पनि सुधारको माग उठ्ने सम्भावना छ।
महिला अधिकारकर्मीहरूले नेपाल सरकारलाई पनि भारत जस्तै प्रगतिशील नीति अपनाउन दबाब दिने अपेक्षा गरिएको छ। श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयलाई सुत्केरी बिदा बढाउन र पितृत्व बिदाको व्यवस्था गर्न माग बढ्ने विश्लेषकहरूको अनुमान छ।
यदि नेपालमा पनि भारत जस्तै व्यवस्था लागू भएमा कार्यरत महिलाहरूलाई मातृत्व र करियरबीच सन्तुलन कायम गर्न सहज हुने र कार्यस्थलमा लैंगिक समानता प्रवर्द्धन हुने अपेक्षा गरिएको छ। यसले महिला सशक्तीकरणमा थप योगदान पुर्याउने विश्वास पनि व्यक्त गरिएको छ।
