काठमाडौं | यस वर्षको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) आगामी चैत ७ गतेदेखि सुरु हुँदैछ। परीक्षाका लागि पाँच लाख २२ हजार विद्यार्थीले फारम भरेका छन्, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा १७ हजार ५८६ बढी हो। परीक्षार्थी संख्या उल्लेखनीय रूपमा बढे पनि परीक्षा केन्द्र भने ३० ले घटाइएको छ। गत वर्ष देशभर दुई हजार ६४ परीक्षा केन्द्र तोकिएकोमा यसपालि दुई हजार ३४ मात्र राखिएको छ।
राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डका अनुसार परीक्षा केन्द्र घटाउनुको कारण केन्द्रहरूमा परीक्षार्थी संख्या सन्तुलित बनाउन खोजिएको हो। अघिल्लो वर्ष परीक्षा केन्द्रहरू धेरै भए पनि कतिपय ठाउँमा विद्यार्थी संख्या कम थियो। त्यसैले, यसपटक प्रत्येक केन्द्रमा औसत २५० विद्यार्थी रहने गरी केन्द्र तोकिएको बोर्डले जनाएको छ।
बोर्डका डेपुटी कन्ट्रोलर विष्णु ज्ञवालीका अनुसार परीक्षा केन्द्र व्यवस्थापन गर्दा विद्यार्थीहरूको समान वितरणलाई ध्यानमा राखिएको छ। गत वर्ष केही केन्द्रहरूमा परीक्षार्थी संख्या अत्यन्त न्यून थियो, जसले गर्दा व्यवस्थापनमा कठिनाइ आयो। यही समस्यालाई मध्यनजर गर्दै यस वर्ष परीक्षा केन्द्रहरूको संख्या केही घटाइए पनि विद्यार्थीहरूको उचित व्यवस्थापन हुने गरी तयारी गरिएको छ।
यस वर्ष काठमाडौं उपत्यकामा सबैभन्दा धेरै परीक्षा केन्द्र रहनेछन्। हरेक वर्ष झैं यसपालि पनि झन्डै १३० परीक्षा केन्द्र काठमाडौंमै रहने अनुमान गरिएको छ। तर, पहाडी तथा हिमाली जिल्लाहरूमा परीक्षार्थी संख्या कम भएकाले केन्द्र संख्या पनि कम हुनेछ। विशेष गरी मनाङ र मुस्ताङमा अघिल्लो वर्ष झैं न्यून परीक्षा केन्द्र रहनेछ।
परीक्षा सञ्चालनका लागि कडा सुरक्षा व्यवस्था अपनाइने भएको छ। परीक्षा बोर्डले कुल ७५ हजार जनशक्ति परिचालन गर्ने तयारी गरेको छ, जसमा ३० हजार सुरक्षाकर्मी रहनेछन्। सुरक्षाकर्मीका अतिरिक्त केन्द्राध्यक्ष, सहायक केन्द्राध्यक्ष, निरीक्षक, सहायक निरीक्षक, परीक्षा सहायक र कार्यालय सहयोगी पनि परिचालित हुनेछन्। बोर्डका अनुसार प्रत्येक परीक्षा केन्द्रमा कम्तीमा ४० जना जनशक्ति रहनेछन्। विशेष संवेदनशील परीक्षा केन्द्रका लागि भने यो संख्यामा थप वृद्धि हुन सक्छ।
यस वर्ष एसईई परीक्षा व्यवस्थापनमा नयाँ प्रक्रिया अपनाइएको छ। प्रश्नपत्र निर्माणको क्रममा नयाँ नीति लागू गर्दै बोर्डले केन्द्र र प्रदेश तहबाट प्रश्न तयार पार्न शिक्षकहरूलाई संलग्न गराएको छ। अघिल्लो वर्षहरूमा परीक्षा बोर्डबाट मात्र प्रश्नपत्र तयार पारिने प्रथालाई परिवर्तन गर्दै यसपटक प्रदेश तहबाट आएका प्रश्नहरूलाई समेत समेटेर अन्तिम रूप दिइएको छ।
बोर्ड अध्यक्ष महाश्रम शर्माका अनुसार प्रश्नपत्र निर्माणको कार्य सम्पन्न भइसकेको छ। छपाइ सकेर प्याकिङको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ। केही दिनभित्र प्रदेश हुँदै स्थानीय तहमा प्रश्नपत्रहरू पुर्याइनेछ र परीक्षा तालिकाअनुसार केन्द्रहरूमा वितरण गरिनेछ।
उत्तरपुस्तिका परीक्षणका लागि पनि यस वर्ष नयाँ व्यवस्था गरिएको छ। बोर्डले परीक्षाको नतिजा छिटो प्रकाशित गर्न प्रदेशस्तरमै उत्तरपुस्तिका परीक्षण गराउने नीति लिएको छ। यसले परीक्षाको मूल्यांकनलाई छिटो र प्रभावकारी बनाउन मद्दत गर्नेछ। परीक्षा सकिएपछि प्रत्येक प्रदेशमा उत्तरपुस्तिका परीक्षण गराइनेछ र अन्तिम नतिजा विश्लेषण गरेर बोर्डले सार्वजनिक गर्नेछ।
एसईई परीक्षा सञ्चालनका क्रममा केन्द्र र प्रदेश सरकारले सहकार्य गर्नेछन्। परीक्षा व्यवस्थापनका अन्य पक्षहरू प्रदेशस्तरबाट हेर्ने जिम्मेवारी दिइएको छ। परीक्षा बोर्डले प्रश्नपत्र निर्माण, ढुवानी, तथ्यांक संकलन तथा नतिजा प्रकाशनको काम गर्नेछ भने अन्य व्यवस्थापनका पक्षहरू प्रदेश सरकार मातहत रहनेछन्।
