तिहारको चाडमा, जब घरघरमा लक्ष्मी पूजाको तयारी हुन्छ, त्यतिबेला हामीले आफ्नो चाडपर्वको वास्तविकता र गहिराईलाई बुझ्न आवश्यक छ। तिहार एक यस्तो पर्व हो, जसले हर्षोल्लास, रौनक र समृद्धिको भावना जगाउँछ। यस पर्वमा माटोको दियो जलाउने परम्परा रहेको छ, जसले हाम्रो सांस्कृतिक र धार्मिक मान्यतालाई निरन्तरता दिन्छ। तर पछिल्लो समयमा झिलिमिली बत्तीहरूको प्रचलनले हाम्रो परम्परा र संस्कृतिको वास्तविकता खोस्ने प्रयास गरिरहेको छ। यस लेखमा हामी लक्ष्मीको पूजा गर्दा माटोको दियो जलाउनुको महत्व र परम्परागत दृष्टिकोणमा गहिरो बोधन गर्नेछौं।
लक्ष्मी देवी धन, ऐश्वर्य र समृद्धिको देवी मानिन्छन्। तिहारको पाचौं दिनको विशेष महत्व रहेको छ, जहाँ देवी लक्ष्मीको पूजा गरी घरमा समृद्धि र खुशीयालीको आह्वान गरिन्छ। यस दिन, घरको झ्याल, ढोका, आँगन र अन्य स्थानमा माटोको दियो जलाएर लक्ष्मीलाई आकर्षित गरिन्छ। माटोको दियो जलाउने परम्पराले घरको वातावरणलाई उज्यालो मात्र बनाउँदैन, बरु यसले हाम्रो आस्था र श्रद्धालाई पनि व्यक्त गर्छ।
माटोको दियो जलाउने प्रक्रिया सरल भए पनि यसमा एक गहिरो सांस्कृतिक सन्देश छ। दियोको प्रकाशले अन्धकार हटाउँछ र समृद्धि र खुशीयालीको प्रतीक मानिन्छ। यसैले, लक्ष्मी डाक्न बाल्नुपर्ने दियो हो, झिलिमिली होइन भन्ने भनाइको महत्त्व छ। माटोको दियो जलाउँदा, हामीले न केवल हाम्रो परम्परालाई सम्मान गर्दैछौं, बरु स्थानीय कुम्हारहरूको पेशालाई पनि निरन्तरता दिन्छौं।
पछिल्लो समय बजारमा सजिलै उपलब्ध हुने झिलिमिली बत्तीहरूले हाम्रो चाडपर्वको स्वरूपमा परिवर्तन ल्याएको छ। झिलिमिली बत्तीले सजावटको दृष्टिले आकर्षक भए पनि, यसले हाम्रो सांस्कृतिक पहिचानलाई कमजोर पार्न सक्छ। आधुनिक जीवनशैलीले सजिलै र छिटो काम गर्न चाहन्छ, तर त्यसले हाम्रो परंपरा र मूल्यको ख्याल नगरी हाम्रा चाडपर्वहरूको सौन्दर्यलाई बिथोल्न सक्छ।
माटोको दियो जलाउँदा, हामीले हाम्रो सांस्कृतिक धरोहरलाई जोगाइरहेका हुन्छौं। यो दियो केवल प्रकाशको स्रोत होइन, बरु हाम्रो माटो र संस्कृतिसँगको सम्बन्धलाई पनि व्यक्त गर्दछ। कुम्हारहरूको मेहनतले बनाएको यो दियो, घरको कोने-कोनेमा राख्दा त्यो स्थानलाई रौनक प्रदान गर्दछ र साथमा समृद्धिको आह्वान पनि गर्छ।
माटोको दियो बनाउने पेशा हाम्रो सांस्कृतिक र आर्थिक जीवनको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो। कुम्हार समुदायका व्यक्तिहरू वर्षभरि तिहारको विशेष चाडको लागि दियो बनाउँछन्। जब हामी माटोको दियो किन्छौं, त्यो केवल एक वस्तु किन्ने कुरा होइन, बरु हामीले उनीहरूको मेहनत र परिश्रमको सम्मान गर्दैछौं। यसले उनीहरूको आर्थिक अवस्थालाई सुधार गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
जब तिहारको समयमा माटोका दियोको माग बढ्छ, कुम्हारहरूले आफ्नो पुरानो पेशालाई निरन्तरता दिन पाउँछन्। यसले कुम्हार समुदायको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउन मद्दत गर्छ। यसरी, माटोको दियो जलाउँदा, हामीले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पनि सुदृढ पार्छौं।
झिलिमिली बत्तीहरूको प्रयोगले वातावरणमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। यिनले धेरैजसो प्लास्टिक सामग्रीबाट बनेका हुन्छन्, जसले दीर्घकालीन रूपमा हाम्रो वातावरणलाई प्रदूषित गर्न सक्छ। यसको विपरीत, माटोको दियो प्राकृतिक र वातावरणमैत्री हुन्छ। माटोको दियो जलाउँदा, हामीले प्रकृतिसँगको सम्बन्धलाई पनि बलियो बनाउँछौं र वातावरणीय सन्तुलनलाई कायम राख्न मद्दत गर्छौं।
लक्ष्मी डाक्न बाल्नुपर्ने दियो हो, झिलिमिली होइन भन्ने कुरा केवल एउटा भनाइ होइन, बरु हाम्रो सांस्कृतिक र धार्मिक पहिचानको अभिव्यक्ति हो। यस वर्षको तिहारमा, हामी सबैलाई माटोको दियो जलाएर लक्ष्मीको स्वागत गर्न प्रेरित गरौँ। यसले हाम्रो सांस्कृतिक धरोहरलाई जोगाउने मात्र होइन, कुम्हार समुदायको आर्थिक जीवनमा पनि सकारात्मक परिवर्तन ल्याउनेछ। माटोको दियो जलाएर तिहारको वास्तविक स्वाद अनुभव गरौँ र हाम्रा परम्परालाई जीवित राखौं। यस चाडपर्वमा, हामी एकसाथ मिलेर उज्यालो फैलाउँदै, हर्षोल्लासका साथ लक्ष्मीको पूजा गरौँ।
