हेटौँडा | वागमती प्रदेशमा डेंगु संक्रमितको संख्यामा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ । प्रदेश स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार असार पहिलो दुई साताभित्र ३५ नयाँ डेंगु संक्रमित थपिएका छन् । यस वृद्धिले प्रदेशमा डेंगुको प्रकोप बढ्दो क्रममा रहेको संकेत गर्दछ ।
असार १७ गतेसम्मको तथ्यांकअनुसार काठमाडौं उपत्यका र आसपास क्षेत्रमा डेंगुको प्रकोप बढी केन्द्रित देखिन्छ ।विशेषगरि, काठमाडौंमा सबभन्दा बढी १८ नयाँ संक्रमित फेला परेका छन्, जसले संघीय राजधानीमा डेंगुको जोखिम उच्च रहेको संकेत गर्दछ । काभ्रे- पलाञ्चोक र चितवनमा पनि उल्लेखनीय संख्यामा नयाँ संक्रमित थपिएका छन्, जसले यी क्षेत्रमा डेंगु नियन्त्रणका लागि तत्काल ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता देखाउँछ ।
ललितपुर, मकवानपुर र नुवाकोटमा एक एक नयाँ संक्रमित देखिएका छन् । यद्यपि, उक्त संख्या तुलनात्मकरुपमा कम देखिए पनि यी जिल्लामा पनि डेंगुको प्रकोप फैलिनसक्ने सम्भावना छ । त्यसैले यी क्षेत्रमा पनि सतर्कता अपनाउनु र रोकथामका उपाय लागु गर्नु महत्वपूर्ण हुनेछ । तथ्यांकले प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा डेंगुको प्रकोप फैलिरहेको र यसको नियन्त्रणका लागि व्यापक र समन्वित प्रयासको आवश्यकता रहेको देखाउँछ ।
चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि असार १७ गतेसम्म, प्रदेशका १३ जिल्लामा कुल ११,८३९ जनामा डेंगु सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ। चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि असार १७ गतेसम्मको तथ्यांकले प्रदेशमा कुल ११ हजार ८ सय ३९ जनामा डेंगु संक्रमण पुष्टि भएको हो।
विशेषगरि धादिङमा सबभन्दा बढी ३ हजार ५ सय ४५ संक्रमित देखिनुले उक्त क्षेत्रमा डेंगुप्रकोप अत्यन्त गम्भीर रहेको संकेत गर्दछ । काठमाडौँ, चितवन र ललितपुरमा पनि उल्लेखनीय संख्यामा संक्रमित देखिएका छन्, जसले शहरी क्षेत्रमा डेंगुको जोखिम उच्च रहेको देखाउँछ। तथ्यांकले डेंगु संक्रमणको भौगोलिक वितरण स्पष्ट पार्दछ ।
उदाहरणका लागि, तराई क्षेत्रको चितवनदेखि पहाडी जिल्ला धादिङसम्म र उपत्यकाका तीन जिल्लामा उच्च संक्रमण देखिनुले डेंगुले विभिन्न भौगोलिक र जलवायु क्षेत्रलाई प्रभाव पारेको देखाउँछ। र सुवाजस्ता हिमाली जिल्लामा न्यून संक्रमण (३ जना) देखिनुले उच्च पहाडी क्षेत्रमा डेंगुको जोखिम अपेक्षाकृत कम रहेको संकेत गर्दछ।
तर, जलवायु परिवर्तनको प्रभावले यी क्षेत्रमा पनि डेंगुको जोखिम बढ्नसक्ने सम्भावनालाई नकार्न सकिँदैन भन्ने देखिन्छ ।
चालु आर्थिक वर्षको मासिक तथ्यांकअनुसार साउन, भदौ र असोजमा संक्रमितको संख्या उल्लेखनीयरुपमा बढी देखिन्छ । यी तीन महिनामा क्रमशः २ हजार ५ सय १८, २ हजार ८ सय ९ र २ हजार ८ सय १६ जना संक्रमित छन् । तथ्यांकले वर्षाको मौसम र त्यसपछिको समयमा डेंगुको जोखिम सबभन्दा बढी हुने देखाउँछ । यस अवधिमा उच्च आद्रता र तापक्रमले लामखुट्टेको प्रजनन् र फैलावटलाई बढावा दिने हुनाले संक्रमण बढ्ने गर्दछ ।
कार्तिकदेखि मंसिरसम्म संक्रमितको संख्यामा क्रमिक कमी आएको देखिन्छ । कार्तिकमा २ हजार ७० र मंसिरमा ७ सय ६९ जना संक्रमित भएका छन् । यस समयमा तापक्रम घट्दै जाने र आद्रता कम हुँदै जाने हुनाले लामखुट्टेको गतिविधि कम हुन थाल्छ । पुसदेखि फागुनसम्म अवधिमा संक्रमितको संख्या न्यून देखिन्छ । यस अवधिमा मासिक संक्रमित संख्या २ सय १५ देखि ६७ सम्ममात्र छ। यो शीत ऋतुको समय हो, जहाँ न्यून तापक्रमका कारण लामखुट्टेको गतिविधि र प्रजनन्दर
कम हुन्छ ।
चैतदेखि संक्रमितको संख्यामा पुनः वृद्धि हुन थालेको देखिन्छ । चैतमा २ सय ९, बैशाखमा १ सय ३६, जेठमा १ सय १६ र असार १७ गतेसम्ममा ३५ जना संक्रमित भएका छन् । यस समय तापक्रम बढ्दै जाने र वर्षा सुरु हुने हुनाले लामखुट्टेको गतिविधि पुनः बढ्न थाल्छ । मासिक विवरणले स्पष्टरुपमा देखाउँछ कि डेंगु नियन्त्रणका लागि मौसमअनुसार रणनीति अपनाउनु आवश्यक छ ।
उच्च जोखिमको मौसम (साउन-असोज) मा विशेष सतर्कता र व्यापक नियन्त्रणका उपाय लागु गर्नुपर्ने देखिन्छ । न्यून जोखिम अवधिमा पनि निरन्तर निगरानी र रोकथामका कार्यक्रम जारी राख्नुपर्ने आवश्यकता छ।
स्वास्थ्य विशेषज्ञले नागरिक लाई सतर्कता अपनाउन र लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न विशेष सावधानी अपनाउन सुझाव दिएका छन् । स्थानीय निकाय र स्वास्थ्य संस्थालाई डेंगु नियन्त्रणका लागि प्रभावकारी कदम चाल्न आग्रह गरिएको छ। सरकारी निकाय र नागरिक समाजले यस समस्यालाई गम्भीरतापूर्वक लिइ आवश्यक रोकथाम र नियन्त्रणका उपाय अपनाउनु अत्यन्त जरुरी देखिन्छ ।
