हेटौँडा | वागमती प्रदेशको राजधानी हेटौँडा प्राविधिक शिक्षाको एक महत्त्वपूर्ण केन्द्र बन्दै गएको छ। यहाँ विभिन्न विद्यालय तथा संस्थाहरूले विविध प्राविधिक विषयहरूमा उच्च गुणस्तरको शिक्षा प्रदान गरिरहेका छन्।
वागमती प्रदेश सिटिईभिटीका सूचना अधिकारी बिनोद कुमार झाका अनुसार, मकवानपुरमा ३ वटा आङ्गिक र ७ वटा सरकारी विद्यालयमा सिटिईभिटी कोर्स सञ्चालन हुँदै आएका छन्। यी शिक्षालयहरूले विभिन्न क्षेत्रमा दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्।
हेटौँडाले प्राविधिक शिक्षाको क्षेत्रमा उल्लेखनीय प्रगति भने गरेको देखिन्छ । यहाँका विभिन्न शैक्षिक संस्थाहरूले इन्जिनियरिङ, स्वास्थ्य विज्ञान, कृषि, सूचना प्रविधि, र अन्य प्राविधिक क्षेत्रहरूमा गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गरिरहेका छन्। यी पाठ्यक्रमहरूले विद्यार्थीहरूलाई रोजगारी बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाउनुका साथै देशको समग्र विकासमा योगदान पुर्याउने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न मद्दत गरिरहेका छन्।
विशेषगरी, हेटौँडा र आसपासका क्षेत्रबाट प्राविधिक विषय पढ्न चाहने विधार्थीहरुको लागि यहाँका प्राविधिक शिक्षालयहरूले विभिन्न विषयमा अध्ययनको अवसर प्रदान गरेका छन् । यी विषयहरूमा सिभिल इन्जिनियरिङ, हेल्थ असिस्टेन्ट, पीसीएल ल्याब टेक्नोलोजी, पीसीएल रेडियोग्राफी, पीसीएल फिजियोथेरापी, इलेकट्रिकल इन्जिनियरिङ, बाली विज्ञान, पशु विज्ञान, मेकानिकल इन्जिनियरिङ, अटोमोबाइल इन्जिनियरिङ, फरेस्ट्री, ज्योमेट्रिकल इन्जिनियरिङ, इन्फरमेशन टेक्नोलोजी र फुड एन्ड डायरी टेक्नोलोजी लगायत पर्दछन्।
तथापि, केही चुनौतीहरू पनि छन्। कतिपय विद्यालयहरूले प्राविधिक शिक्षा सञ्चालन गर्न कठिनाइ महसुस गरेका छन्, जसको कारण केहीले भर्ना बन्द गरेका छन्। यसले प्राविधिक शिक्षाको व्यवस्थापन र कार्यान्वयनमा थप सुधारको आवश्यकता रहेको सङ्केत गर्दछ।
एसइईको नतिजा सार्वजनिक भएसँगै विद्यार्थीहरू के पढ्ने र कहाँ पढ्ने भन्ने अन्योलमा हुन्छन् । के पढ्ने निर्णय पछि पनि कहाँ पढ्ने भनेर अन्योल सिर्जना हुन्छ नै । आफ्नै ठाउँमा कुन कुन विषयमा पढाई हुन्छ ? के कति खर्च लाग्छ? भन्ने थाहा नहुँदा बाहिर गएर वा रुचि नै नभएको विषय पढ्न पनि बाध्य छन् विद्यार्थी । यसै सन्दर्भमा हामीले हेटौँडामा रहेको प्राविधिक शिक्षा पढाउने विद्यालयहरूको सुची, कुन विषय अध्यापन हुन्छ र कति शुल्क लाग्छ भन्ने एउटा ग्राफिक्स बनाएका छौ ।हेटौँडामा रहेका केही प्रमुख प्राविधिक शिक्षालयहरू र तिनका पाठ्यक्रमहरू यस प्रकार छन्:
- जनप्रिय माध्यमिक विद्यालय, प्राविधिक शिक्षालय
कृषि, भेटेरिनरी तथा इलेकट्रिकल इन्जिनियर पढ्न चाहने हेटौँडा र आसपासका बिधार्थीहरुको उत्कृष्टता गन्तव्य बन्न सक्छ जनप्रिय । यहाँ बालि विज्ञान, पशु विज्ञान तथा इलेकट्रिकल इन्जिनियरिङ को डिप्लोमा तहको र पशु विज्ञान र कृषि विज्ञानको प्रि डिप्लोमा तहको अध्यापन हुन्छ । हेटौँडा-१६ चिसापानीमा रहेको यस विद्यालयले विद्यार्थीहरूको लागि “पढ्दै कमाउँदै” कार्यक्रम पनि सञ्चालन गरेको छ, जसले उनीहरूलाई अध्ययनको साथसाथै व्यावहारिक अनुभव र आय आर्जन गर्ने अवसर प्रदान गर्दछ।
- भुटनदेवी माध्यमिक विद्यालय, प्राविधिक शिक्षालय
सिभिल इन्जिनियरिङ तिर भविष्य बनाउन खोज्ने हेटौँडा र आसपासका बिधार्थीहरुको उत्कृष्टता गन्तव्य बन्न सक्छ भुटनदेवी । हेटौँडा- ४, स्कुरोडमा अवस्थित यस विद्यालयले सिभिल इन्जिनियरिङको डिप्लोमा तहको अध्यापन गराउँछ । यस विद्यालयमा प्रि-डिप्लोमा बिल्डिङ कन्स्ट्रक्सनमा कार्यक्रम पनि सञ्चालनमा छ ।
- मकवानपुर टेक्निकल इन्स्टिच्युट
यो संस्था स्वास्थ्य क्षेत्रमा विशेषज्ञता हासिल गर्न चाहने विद्यार्थीहरूका लागि उत्कृष्ट विकल्प हो। हेटौँडा ४ , भैरवरोडमा रहेको यस इन्स्टिच्युटले हेल्थ असिस्टेन्ट, पीसीएल ल्याब टेक्नोलोजी, पीसीएल रेडियोग्राफी, पीसीएल फिजियोथेरापीको डिप्लोमा तहको अध्यापन गराउँछ ।
- जनजागृति माध्यमिक विद्यालय, प्राविधिक शिक्षालय
हेटौँडा १५, रातोमाटेमा रहेको यस विद्यालयमा अटो मोबाइल इन्जिनियरिङमा १८ महिने प्रि-डिप्लोमा अध्यापन गराइन्छ । जसमा विद्यार्थीहरूलाई औद्योगिक परीक्षार्थीको रूपमा काम गर्ने अवसर पनि प्रदान गरिन्छ। त्यस्तै, यो कार्यक्रमले विद्यार्थीहरूलाई व्यावहारिक तालीम र परियोजना कार्यहरूमा पनि संलग्न गराउँछ ।
- नेपाल भारत पोलिटेक्निकल इन्स्टिच्युट
यो इन्स्टिच्युट मेकानिकल इन्जिनियरिङ पढ्न चाहने मकवानपुरका विद्याथीहरुको लागि उत्कृष्ट गन्तव्य हो। हेटौँडा ६, गौरिटारमा रहेको यस संस्थामा ३ वर्षे डिप्लोमा तहको मेकानिकल इन्जिनियरिङमा र प्रि डिप्लोमा मेकानिकल इन्जिनियरिङमा अध्यापन गराइन्छ ।
- त्रिभुवन माध्यमिक विद्यालय:
हेटौँडा -११, नवलपुरमा रहेको यस विद्यालयमा फुड एन्ड डेरी टेक्नोलोजी विषयमा डिप्लोमा तहको अध्यापन गराइन्छ ।
- बंशगोपाल माध्यमिक विद्यालय:
हेटौँडा -५ चौघडामा रहेको यस विद्यालयमा जियोमेट्रिक इन्जिनियरिङको ३ वर्षे डिप्लोमा तह अध्यापन गराइन्छ ।
- ज्योति माध्यमिक विद्यालय:
हेटौँडा १८, हर्नामाडीमा रहेको यस विद्यालयमा सूचना प्रविधि विषयमा डिप्लोमा तह अध्यापन गराइन्छ । यहाँको पाठ्यक्रमले कम्प्युटर प्रोग्रामिङ, नेटवर्किङ, डाटाबेस व्यवस्थापन, र वेब विकासमा व्यापक तालिम प्रदान गर्दछ। विद्यार्थीहरूलाई नि:शुल्क छात्रावासको सुविधा पनि प्रदान गरिएको छ ।
प्राविधिक शिक्षाले व्यक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउने र रोजगारी प्राप्त गर्न सहयोग गर्ने महत्त्वपूर्ण सीपहरू प्रदान गर्छ। सिटिइभिटीको तथ्यांक अनुसार, यस्तो शिक्षा हासिल गरेका ७५% व्यक्तिहरूले रोजगारी पाउँछन्। यो शिक्षाले देशको विकासमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, जस्तै स्वास्थ्य सेवाको पहुँच बढाउने र प्राकृतिक स्रोतहरूको कुशल उपयोग गर्ने जनशक्ति तयार गर्ने। यसले श्रमको महत्त्व र सम्मान बढाउन पनि मद्दत गर्छ।
प्राबिधिक शिक्षा के हो र किन पढ्ने ?
प्राविधिक शिक्षा एक प्रयोगात्मक शिक्षा हो, जसले विद्यार्थीहरूलाई व्यावहारिक सीपहरू सिकाउँछ र मुलुकको विकास तथा निर्माणमा मेरुदण्डको रूपमा काम गर्छ। यो शिक्षाले व्यक्तिगत र राष्ट्रिय स्तरमा आर्थिक विकास र समृद्धिमा योगदान पुर्याउँछ। नेपालको शैक्षिक र आर्थिक विकासको एक महत्त्वपूर्ण माध्यमको रूपमा प्राविधिक शिक्षालाई हेरिएको छ, र यसले देशको समग्र प्रगतिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अपेक्षा गरिएको छ।
हेटौँडाका यी प्राविधिक शिक्षालयहरूले स्थानीय युवाहरूलाई गुणस्तरीय शिक्षा र सीप विकासको अवसर प्रदान गर्दै आएका छन्। यसले विद्यार्थीहरूलाई रोजगारीका लागि तयार गर्नुका साथै उद्यमशीलता र नवप्रवर्तनलाई प्रोत्साहन गर्छ। तथापि, यी संस्थाहरूले निरन्तर गुणस्तर सुधार, पाठ्यक्रम अद्यावधिक र उद्योग-शैक्षिक संस्था सहकार्यमा ध्यान दिनु आवश्यक छ। यसो गर्दा विद्यार्थीहरूले प्राप्त गर्ने शिक्षा र सीप वर्तमान बजारको माग अनुरूप हुनेछ र उनीहरूको रोजगारी सम्भावना बढ्नेछ।
यद्यपि, मकवानपुरमा प्राविधिक शिक्षाको विस्तार भएको छ, तर यो क्षेत्र केही चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ। सूचना अधिकारी झाका अनुसार, प्राविधिक शिक्षा पढ्ने विद्यार्थीहरूको सङ्ख्या अपेक्षाकृत कम छ। यसको बाबजुद, शैक्षिक संस्थाहरूले ६० प्रतिशतभन्दा बढी सफलता दर हासिल गरेका छन्, जुन सकारात्मक सङ्केत हो।
तर, केही विद्यालयहरूले गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। निर्मल माध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रमुख प्रमोद बिडारीले प्राविधिक शिक्षा विद्यालय स्तरमा ल्याउने निर्णय नै गलत भएको बताए। उनका अनुसार, नेपालको शिक्षा प्रणाली नै असफल भइसकेको र प्राविधिक शिक्षा सञ्चालन गर्नु नै एउटा ठुलो गल्ती हो। उनले थप बताए कि न त राज्यले न स्थानीय तहले यस क्षेत्रलाई उचित ध्यान दिएको छ, जसका कारण उनको विद्यालयले यस वर्षदेखि नयाँ भर्ना नै बन्द गर्यो ।
