मकवानपुर | श्रमिक दिवस हरेक वर्ष मे १ मा मनाइन्छ। यस दिनमा देशभरका श्रमिकहरूको सम्मान, सम्झना र कदर गरिन्छ। तर कतिपयको घरायसी परिस्थिति र सङ्घर्षकै कारण उनीहरू मेलापात मनाउन असक्षम छन्। आज हामीले केही श्रमिकसँग कुरा गरेर उनीहरूको जीवन, सङ्घर्ष र सपनाका बारेमा जान्ने प्रयास गरेका छौँ।
मकवानपुरका श्रमिकहरूले आफ्नो कष्टमय जीवन र अनुत्तरित सपनाहरू बयान गरेका छन्। श्रमिक दिवसको अवसरमा उनीहरूले निर्माण क्षेत्रमा देखिएका समस्या र चुनौतीहरू राखेका छन्। देशको आधारशिला खडा गर्न योगदान पुर्याएका श्रमिकहरूको जीवन कष्टकर छ। घर खर्चका लागि दिनहुँ सङ्घर्ष गर्नुपर्ने उनीहरूले श्रमिक दिवसको अवसरमा आफ्ना छोटा कथा सुनाएका छन्।
श्रमबाट उम्कन नसकेका श्रमिकहरूको जीवन स्तर कमजोर छ। परिवारका लागि बलिदान गर्नुपर्ने उनीहरूले अझै धेरै सपना पूरा गर्न बाँकी रहेको बताएका छन्। सङ्घर्षकै बिच सपना बोकेर हिँडिरहेका उनीहरूले श्रमका लागि सम्मान माग गरेका छन्। मेहनत गरेको पसिनाको कदर नगरिए पनि देशलाई अगाडि बढाउन श्रमिकहरूले योगदान पुर्याएको उनीहरूको गुनासो छ। श्रमिक दिवसको अवसरमा आफ्नो कथा सुनाउँदै उनीहरूले समस्या र आकाङ्क्षा राखेका छन्।
४८ वर्षीय जीवन खत्री आफ्नै जिल्लामा श्रम गरिरहेका छन् । निर्माण स्थलमा जीवनयापन गरिरहेका उनी विगत २० वर्षदेखि निर्माण क्षेत्रमा काम गरिरहेको बताउँछन् । “मलाई थाहा छैन म कहिलेसम्म यसरी नै श्रम गरिरहनुपर्नेछ,” उनले भने, “मेरो परिवारलाई टिकाउनकै लागि काम गर्नुपर्छ।”
उनको आवाजमा एउटा निराशाको भावना पाइन्थ्यो। “मैले आफ्नो जीवनभर श्रम गरिसकेको छु तर मेरा छोराछोरीलाई पनि श्रमिकको जीवनबाट उम्कनु परेको छैन,” उनले गुनासो गरे, “बच्चाहरूले राम्रो शिक्षा पाएनन्, हामीलाई राम्रो बासस्थान छैन, हामी अझै पनि निर्माण क्षेत्रमा मजदुरी गरिरहनुपरेको छ।”
जीवनकी श्रीमती ४० वर्षीया पूर्णिमा खत्री पनि एक श्रमिक हुन्। उनी पनि निर्माण क्षेत्रमा झन्डै एक दशकदेखि काम गरिरहेकी छिन्। “हामीलाई के गर्ने, यो नै हाम्रो निर्यातिको जीवन रहेछ”, उनले भनिन्, “बिहानदेखि बेलुकासम्म काम गर्नुपर्छ, घरमा फर्केपछि पनि घरायसी काममा लाग्नुपर्छ। कहिलेकाहीँ लाग्छ, हामी मानिसहरू होइनौँ।”
श्रमिक परिवारका लागि जिन्दगी कहिल्यै सहज हुँदैन। जीवन र पूर्णिमाको परिवार उदाहरण हो। उनीहरूसँग तीन जना सन्तान छन्, जसमध्ये ठुलो छोरा १५ वर्षका छन् । “हाम्रो ठुलो छोरालाई पनि निर्माण क्षेत्रमा काममा लगाउन बाध्य भएका छौँ,” पूर्णिमाले भनिन्, “उसले पनि यसरी नै श्रमिकको जीवन बिताउनुपर्नेछ कि भन्ने डर लागेको छ।”
जीवन सँगै काम गर्ने अर्का श्रमिक २८ वर्षीय प्रभात खड्का भन्छन् “श्रमिकको जीवनमा सुरक्षाको कुनै प्रबन्ध छैन। काम गर्दा घाइते हुनु, डरलाग्दो दुर्घटना हुनु सामान्य कुरा हो हाम्रा लागि।” उनले भने, “श्रम गरेर कमाएको रकमले घर खर्च चलाउनै मुस्किल हुन्छ, केही बचत गर्न सम्भव छैन।”
मजदुरहरूले पनि सपना देख्छन्, उनीहरूसँग पनि आकाङ्क्षाहरू हुन्छन्। तर साधनको अभावले उनीहरू आफ्नो सपना पूरा गर्न सक्दैनन्। जीवन र पूर्णिमा आफ्नो छोराछोरीहरूलाई राम्रो शिक्षा दिन चाहन्छन्, राम्रो घरमा बस्न चाहन्छन्। तर कमजोर आर्थिक अवस्थाले उनीहरू त्यसबाट वञ्चित छन्। प्रभात भन्छन्, “मलाई ठुलो व्यवसाय गर्ने सपना छ, राम्रो जागिर खोज्ने सपना छ। तर यी सपनाहरू कहिल्यै पूरा हुनेछन् भन्ने लाग्दैन।”
त्यस्तै, “हामी श्रमिकहरूले नै यो देशको आधारशिला खडा गरेका छौँ,” निर्माण क्षेत्रमै मजदुरी गरिरहेका अर्का श्रमिक ४५ वर्षीय दामोदर श्रेष्ठले भने, “हाम्रा अझै धेरै सपना र लक्ष्यहरू पूरा गर्न बाँकी नै छन्।” उनले जुनसुकै अवस्थामा पनि मेहनत नछोड्ने बताए। “मैले आफ्नो परिवार र छोराछोरीको पढाई लेखाइमा ध्यान दिनुपर्छ,” उनले थपे।
करिब दुई दशकदेखि निर्माण क्षेत्रमा काम गरिरहेका श्रेष्ठले पारिश्रमिक बढेको भए राम्रो हुने बताए। “हामीले गरेको पसिनाको कदर नगरिए पनि हामी श्रमिकले नै देशलाई अगाडि बढाएका छौँ,” उनको गुनासो छ। श्रमिकलाई सरकारले पनि ध्यान दिनुपर्ने उनको मत छ।
यता अर्की ३५ वर्षीया श्रमिक पुष्पा विश्वकर्मा पनि श्रमिकको जीवन कष्टकर भएकै कारणले चुनौतीपूर्ण रहेको बताउँछिन्। “बिहानदेखि बेलुकासम्म काममा नै रहियो,” उनले भनिन्, “गर्मी पनि हुन्छ, जाडो पनि हुन्छ, वर्षा पनि हुन्छ तर हाम्रो श्रम कहिल्यै रोकिँदैन।”
यसरी, श्रमिकहरूको जीवनमा निरन्तर सङ्घर्षले घेरिएको हुन्छ। तर उनीहरूको अथक मेहनत र पसिनाले नै देशको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। यस अवसरमा श्रम र मजदुरलाई सम्मान गर्दै उनीहरूको जीवनस्तर उकास्नका लागि सरकारले आवश्यक कदम चाल्न जरुरी छ । किनभने सङ्घर्ष र कष्टमयता पसिनाभित्रका आँसु हुन् जसले नयाँ आशाहरूलाई जन्माउँछ।
