काठमाडौं | शुक्रबार काठमाडौंको तीनकुने, कोटेश्वर र जडिबुटी क्षेत्रमा भएको हिंसात्मक प्रदर्शन, आगजनी, तोडफोड र लुटपाटका घटनामा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको संलग्नता रहेको आरोप लागेपछि सरकारले उनको राहदानी (पासपोर्ट) रद्द गर्ने प्रक्रिया अघि बढाएको छ।
पूर्वराजामाथि अनुसन्धान किन?
उच्च सरकारी स्रोतका अनुसार शुक्रबारको राजावादी आन्दोलन हिंसात्मक बन्नुको मुख्य योजनाकार दुर्गा प्रसाईं भए पनि उनलाई निर्देशन दिने व्यक्ति पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह रहेको ठहर गरिएको छ। घटनाको योजना बनाउन, आर्थिक स्रोत जुटाउन र आन्दोलनकारीहरूलाई उक्साउन शाहले प्रत्यक्ष भूमिका खेलेको पुष्टि भएको दाबी सरकारी स्रोतको छ।
यस विषयमा अनुसन्धान अघि बढेसँगै सरकारलाई ज्ञानेन्द्र शाह विदेश पलायन हुन सक्ने सम्भावनाको चासो बढेको थियो। यही कारण उनको राहदानी खारेज गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइएको हो। स्रोतका अनुसार राहदानी रद्द भइसकेपछि पूर्वराजाले नेपाल बाहिर जान पाउने छैनन्।
सरकार र विपक्षी दलहरूद्वारा कारबाहीको माग
यस घटनापछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नेतृत्वको सरकारमाथि पूर्वराजालाई कारबाही गर्न विपक्षी दलहरूबाट दबाब बढेको छ। प्रमुख प्रतिपक्षी दलका नेताहरूले राजावादी आन्दोलनलाई योजनाबद्ध रूपमा हिंसात्मक बनाएको प्रमाणित भइसकेको भन्दै कडा कारबाहीको माग गरेका छन्।
सरकारले नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागलाई घटनाको सम्पूर्ण पृष्ठभूमि खोतल्न निर्देशन दिइसकेको छ। अनुसन्धानका लागि नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो, उपत्यका अपराध महाशाखा, महानगरीय प्रहरी बल र अनुसन्धान विभाग सक्रिय रूपमा परिचालित छन्।
नव राजावादी आन्दोलनमा पूर्वराजाको संलग्नता?
शुक्रबारको हिंसात्मक आन्दोलनको पूर्वसन्ध्यामा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले आफ्नै निवास निर्मल निवासमा दुर्गा प्रसाईं र नवराज सुवेदीलाई बोलाएर आन्दोलनबारे निर्देशन दिएको प्रमाण फेला परेको स्रोतको दाबी छ।
स्रोतका अनुसार शाहसँगको भेटपछि प्रसाईंले नेताहरूको घर तथा पार्टी कार्यालयमा आक्रमण गर्ने धम्की दिएका थिए। यही कारण सुरक्षा निकायले पूर्वराजामाथि औपचारिक रूपमा अनुसन्धान अघि बढाएको हो।
यसबारे थप प्रमाण सङ्कलन गर्ने क्रममा निर्मल निवासबाट दुर्गा प्रसाईं बाहिरिएको भिडिओ फुटेज मिडियामा सार्वजनिक भएपछि पूर्वराजामाथिको आशंका थप बलियो बनेको सुरक्षा स्रोत बताउँछ। प्रहरी महानिरीक्षक (आईजिपी) दीपक थापाले घटनाको सम्पूर्ण पक्षको अध्ययनपछि दोषीलाई नछाड्ने बताएका छन्।
सामाजिक सञ्जालमार्फत आन्दोलन भड्काउने प्रयास
सरकारले राजावादी आन्दोलनलाई सामाजिक सञ्जालमार्फत उक्साउने गतिविधिहरूलाई पनि अनुसन्धानको दायरामा ल्याएको छ। स्रोतका अनुसार केही फेसबुक पेजहरू, डिजिटल मिडिया र अन्य सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमार्फत आन्दोलनलाई योजनाबद्ध रूपमा प्रवर्द्धन गरिएको पुष्टि हुँदैछ।
महानगरीय अपराध महाशाखाका अनुसार केही फेसबुक पेजहरूले आन्दोलनलाई प्रवर्द्धन गर्न विज्ञापनकै रूपमा पोस्टहरू बूस्ट गरेको (प्रायोजित गरेको) प्रमाण फेला परेको छ। ती पेजहरूले लाखौं फलोअर्स भएका प्लेटफर्महरूसँग आर्थिक लेनदेन गरेको आशंका गरिएको छ।
स्रोतका अनुसार राजावादी समूहका नेतृत्वकर्ताहरूले हिंसात्मक पोस्टहरू व्यापक रूपमा शेयर गराउने र आम मानिसलाई भड्काउने योजनाबद्ध रणनीति अपनाएको पाइएको छ। सामाजिक सञ्जालमा ‘सिंहदरवार कब्जा गर्ने’, ‘टुकुचामा गाड्ने’ जस्ता उत्तेजक अभिव्यक्ति आउनु पनि नियोजित प्रयास भएको अनुसन्धान अधिकारीहरूले बताएका छन्।
नेक्सस खोज्दै सुरक्षा निकाय
अनुसन्धान अधिकारीहरूका अनुसार राजावादी हिंसा र फेसबुक पेजहरूबीचको सम्बन्ध (नेक्सस) पुष्टि हुने केही प्रमाणहरू फेला परेका छन्। विशेष गरी लाखौं फलोअर्स भएका फेसबुक पेजहरूमार्फत आन्दोलनलाई प्रवर्द्धन गर्न ठूलो रकमको आर्थिक डील भएको सूचना आएपछि यसबारे गहिरो अनुसन्धान थालिएको छ।
एक अधिकारीका अनुसार, “मुख्यधारका सञ्चारमाध्यमलाई कमजोर बनाउने र सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्ममार्फत अराजकता मच्चाउने प्रयास लामो समयदेखि हुँदै आएको छ। पछिल्लो आन्दोलनमा पनि यसै प्रकारको रणनीति देखिएको छ।”
सरकारले हिंसात्मक गतिविधि प्रवर्द्धन गर्ने डिजिटल मिडिया र सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूलाई अनुसन्धान दायरामा ल्याइसकेको छ। यदि ती प्लेटफर्महरूसँग हिंसालाई उक्साउने गतिविधिमा आर्थिक सम्बन्ध भेटिएमा कारबाही प्रक्रिया अघि बढाइने छ।
सरकारले पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहमाथि औपचारिक रूपमा अनुसन्धान थालेर उहाँको राहदानी रद्द गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइसकेको छ। साथै, राजावादी आन्दोलनलाई प्रवर्द्धन गर्ने सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूबारे पनि अनुसन्धान तीव्र पारिएको छ।
