काठमाडौं | ‘धेरैजसो सीपहरू एक वा दुई वर्षभित्र बेकामे हुन सक्छन्’ एआई जानौ (१) पढ़नुनै भयो होला ।
आर्टिफिशियल इन्टेलिजेन्स (एआई) वा कृत्रिम बुद्धिमत्ता भविष्यको प्रविधि हो जसले मानव जीवनलाई नयाँ आयाम प्रदान गर्नेछ। एआईले मानवीय बुद्धिमत्ता र सोचलाई कम्प्युटर प्रोग्राम र मेशिनहरूमा अनुकरण गर्न खोज्छ। यसको मुख्य उद्देश्य मानवजस्तै सोच्न, निर्णय लिन र कार्यहरू सम्पादन गर्न सक्षम प्रणालीहरू विकास गर्नु हो। एआईले हाम्रो दैनिक जीवन र समाजलाई गहनरूपमा प्रभावित गर्नेछ। यसका केही महत्वपूर्ण प्रभावहरू निम्न छन्:
रोजगारी : एआईको विकास र प्रयोगसँगै केही जागिरहरू गुम्ने सम्भावना छ जहाँ मानवलाई कम्प्युटर प्रोग्राम र मेशिनले विस्थापित गर्नेछन्। तर साथै, यसले नयाँ किसिमका जागिरहरू पनि सृजना गर्नेछ। मेशिन लर्निङ इन्जिनियर, डेटा साइन्टिस्ट, रोबोटिक्स विशेषज्ञ जस्ता नयाँ पेशाहरू उदाउनेछन्। त्यसैले मानिसहरूले आफ्ना सीपहरू अद्यावधिक गर्नुपर्नेछ।
स्वास्थ्य सेवा क्षेत्र: एआईले स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा क्रान्तिकारी भूमिका खेल्नेछ। जटिल डेटा विश्लेषण र रोग निदानमा एआई प्रणालीहरूको प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसले रोग पहिचानमा सहयोग पुर्याउनुका साथै उपचार पद्धतिहरू सिफारिस गर्न सक्नेछ। मेडिकल इमेजिङमा पनि एआई प्रयोग गरिनेछ। यसबाट स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तरमा सुधार आउनेछ।
शिक्षा: वर्चुअल असिस्टेन्ट र एआई प्रणालीहरूले शिक्षा क्षेत्रमा क्रान्ति गर्नेछन्। विद्यार्थीहरूको व्यक्तिगत सिकाइलाई अनुगमन गर्न र निजी शिक्षण प्रदान गर्न एआईको प्रयोग गर्न सकिन्छ। शिक्षण सामग्रीहरू पनि एआईबाट विद्यार्थीको स्तर अनुसार अनुकूलित हुनेछन्। शैक्षिक मूल्याङ्कन र निगरानी पनि एआईले गर्न सक्नेछ।
यातायात: स्वचालित सवारी साधन, ड्रोनहरू लगायतमा एआईको प्रयोग गरिन्छ। यसले यातायात व्यवस्थापन र सुरक्षालाई सहज बनाउनेछ। यातायात दुर्घटनाहरू कम हुनुका साथै प्रदूषण पनि कम हुनेछ। ट्राफिक चाप व्यवस्थापनमा पनि एआई सहयोगी हुनेछ।
घरायसी सहायता: हाम्रा घरहरूमा पनि एआई प्रणालीहरूको व्यापक प्रयोग हुनेछ। स्मार्ट होम असिस्टेन्ट र रोबोटिक घरायसी मेशिनहरूले घरायसी कामकाजलाई सजिलो बनाउनेछन्। विद्युतीय उपकरणहरू चलाउने, सफा गर्ने लगायतका कामहरू रोबोटले गर्नेछन्।
सुरक्षा व्यवस्था: अपराध नियन्त्रण र सुरक्षा व्यवस्थामा पनि एआईले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछ। सुरक्षा क्यामरा, गतिविधि अनुगमन प्रणाली लगायतमा एआईको प्रयोग हुन्छ। फेस पहिचान प्रणालीले पनि सुरक्षालाई सहज बनाउनेछ।
निजी सहायक: मानव जीवनलाई अझै सहज बनाउन स्वर आधारित वा भ्वाइस असिस्टेन्टहरूको प्रयोग गरिनेछ। यी असिस्टेन्टहरूले मानवको आवाज सुन्न र निर्देशनहरू कार्यान्वयन गर्न सक्छन्। जस्तै बत्ती जल्नु/निभ्नु, अलार्म सेट गर्नु, शेड्युल रेकर्ड गर्नु आदि।
यसरी, एआईले विभिन्न क्षेत्रहरूमा गहन प्रभाव पारिरहेको छ। नयाँ अवसरहरू सिर्जना भए तापनि केही चुनौतीहरू पनि छन्। रोजगारीको अभाव, नैतिक र सुरक्षा मुद्दाहरू एआई विकासका केही चुनौतीहरू हुन्। तर पनि, एआईले मानव जीवनलाई सरल र सुविधायुक्त बनाउने देखिन्छ। तसर्थ, यसलाई सकारात्मक दृष्टिकोणबाट लिनु महत्वपूर्ण छ र यसको दुरुपयोग नहोस् भन्नेतर्फ सचेत रहनुपर्छ।
एआईको विकासले सम्पूर्ण मानव समाजलाई नयाँ उचाइतिर लैजाने सम्भावना छ। लगानीका नयाँ अवसरहरू खुल्नेछन्, नवीनतम खोजहरू हुनेछन्, र हामी अझ बढी समृद्ध हुनेछौं। तर यसबीच मानवीय मूल्य र नैतिकताको सम्मानलाई कुनै हालतमा बिर्सनु हुँदैन। मानवीय ज्ञान र एआईबीच सन्तुलन कायम राख्नु आवश्यक छ।
एआईको दुरुपयोग हुन नदिन कानुनी व्यवस्थाहरू र मापदण्डहरूको पालना गरिनुपर्छ। विशेषज्ञहरूबाट सुरक्षा र गोपनीयताका विषयमा निरन्तर मूल्याङ्कन गरिनुपर्छ। साथै, मानिसहरूले नयाँ सीप विकास गर्नुका साथै आफ्नो मानवीय पक्षलाई पनि बलियो बनाउनुपर्छ।
तसर्थ, एआई विकास तथा प्रयोगलाई वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट अगाडि बढाउँदै सकारात्मक परिणामहरू निकाल्नुपर्छ। हामीले यस प्रविधिको समुचित प्रयोग गरी मानव जीवनलाई अझ सरल, सहज र समृद्ध बनाउन सक्नुपर्छ। एउटा नवीन युगको प्रारम्भका रूपमा एआईलाई लिन सकिन्छ। तर हामी यसको सदुपयोगतिर सचेत रहनुपर्छ।
आर्टिफिशियल इन्टेलिजेन्स (एआई) को विकाससँगै हाम्रो जीवनशैली र कामकाज पनि परिवर्तित भइरहेको छ। एआईले धेरै क्षेत्रहरूमा गहन प्रभाव पारिरहेको छ जस्तै स्वास्थ्यसेवा, शिक्षा, यातायात, घरायसी सहायता, सुरक्षा लगायत। यस नयाँ युगमा अगाडि बढ्न हामीले केही महत्वपूर्ण कदमहरू चाल्नुपर्छ। एआई युगमा अगाडि बढ्न के गर्न सकिन्छ?..[एआई जानौ (३) मा]
