काठमाडौं | पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह पोखराबाट फर्कने क्रममा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल वरपर राजतन्त्र पक्षधर समर्थकको भीड लागेको छ। ज्ञानेन्द्रलाई स्वागत गर्न जम्मा भएका समूहहरूले राजतन्त्र पुनःस्थापनाका नारा लगाएका छन्, जसले सत्ता पक्षका नेताहरूमा चासो र चिन्ता बढाएको देखिन्छ।
सरकारका प्रवक्ताले राजावादी गतिविधिहरूलाई लोकतान्त्रिक अभ्यासका रूपमा लिए पनि त्यसले कुनै दबाब नपर्ने बताएका छन्। सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङले बीबीसीसँग कुरा गर्दै भने, “यस्ता प्रदर्शनहरूले यदि उग्र रूप लिने संकेत देखाए भने सरकारले आवश्यक कदम चाल्न सक्छ। तर, नेपालमा राजतन्त्र फर्कने कुनै सम्भावना छैन।”
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह झन्डै एक महिना पोखरामा बिताएर आइतबार अपराह्न काठमाडौं फर्किए। उनलाई स्वागत गर्न राजतन्त्र समर्थक विभिन्न समूहहरू विमानस्थल वरपर भेला भए। राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) र दुर्गा प्रसाईँ नेतृत्वको राष्ट्रवादी समूह ‘राष्ट्र, राष्ट्रियता, धर्म, संस्कृति र नागरिक बचाउ महाअभियान’ सहित अन्य समूहहरू प्रदर्शनमा सामेल भए।
विभिन्न स्थानबाट आएका समर्थकहरूको भीडका कारण विमानस्थल क्षेत्र र चक्रपथ वरपरको यातायात प्रभावित भयो। ज्ञानेन्द्र शाहको निवास निर्मल निवाससम्म समर्थकहरूले सडकमा लाइन लागेर उनलाई स्वागत गरेका थिए। अवस्था नियन्त्रण गर्न ठूलो सङ्ख्यामा सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिएको थियो।
राजतन्त्र पुनःस्थापनाको माग गर्दै भइरहेका प्रदर्शनहरूका विषयमा संसददेखि सडकसम्म चासो देखिएको छ। गृहमन्त्री रमेश लेखकले पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई “नहौसिन” सल्लाह दिएका छन्।
उनले भने, “गणतन्त्र नेपालको स्थायी व्यवस्था हो। केही भ्रम छर्ने प्रयत्न भइरहे पनि राजतन्त्र फर्कने कुनै सम्भावना छैन। फालिएको राजाले यहाँ सबै स्वतन्त्रता उपभोग गरिरहेका छन्, जुन उदाहरणीय छ। तर, राजसंस्थाका पक्षधरहरूले लोकतान्त्रिक प्रक्रिया स्वीकार गर्नुपर्छ।”
त्यस्तै, प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (माओवादी केन्द्र) का प्रवक्ता अग्निप्रसाद सापकोटाले पूर्वराजा केन्द्रित गतिविधिहरूलाई “सत्तारूढ दलहरूका विफलताको परिणाम” भन्दै परिवर्तनका पक्षधरहरूमाझ राष्ट्रिय सहमति आवश्यक रहेको बताए।
राजनीतिशास्त्री कृष्ण पोखरेलका अनुसार, पछिल्लो समय राजसंस्थाको पक्षमा उठिरहेका आवाजहरू सत्तासीन दलहरूप्रतिको असन्तोषको संकेत हुन्। उनले भने, “नेपालको गणतान्त्रिक व्यवस्था सुरक्षित देखिए पनि जनअपेक्षा अनुसारको डेलिभरी गर्न नसक्दा असन्तोष बढ्दै गएको छ। यदि मुख्य दलहरूले जनगुनासोलाई सम्बोधन गर्न सकेनन् भने यो असन्तुष्टि अराजकताको रूप लिन सक्छ।”
उनका अनुसार, राजतन्त्र फर्कने सम्भावना त न्यून छ, तर असन्तुष्ट जनमतलाई सही रूपमा सम्बोधन गर्न नसक्दा नयाँ शक्तिहरू उदाउने सम्भावना बढेको छ।
पोखरा बसाइका क्रममा पूर्वराजा शाहले आफ्ना दाजु स्वर्गीय राजा वीरेन्द्रको सालिक अनावरण गरेका थिए। साथै, बागलुङ, स्याङ्जालगायतका धार्मिक स्थलहरूको भ्रमण गरेका थिए।
राजतन्त्र पक्षधर प्रदर्शनहरू पछिल्लो समय बुटवल, भरतपुर, धनगढी, रौतहट लगायतका स्थानहरूमा समेत देखिएका छन्। यी गतिविधिहरूले राजसंस्थाप्रति केही जनसमर्थन रहेको संकेत गरे पनि यो राजनीतिक रूपमा प्रभावकारी बन्ने वा नबन्ने भन्ने विषयमा विश्लेषण आवश्यक रहेको विज्ञहरूको धारणा छ।
सत्तारूढ दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा (माओवादी केन्द्र) लगायतका प्रमुख दलहरूका लागि यी घटनाक्रमहरू गम्भीर चुनौती बन्न सक्छन्। पोखरेल भन्छन्, “यदि सत्तारूढ दलहरूले जनअपेक्षाअनुसार सुधारात्मक कदम चाल्न सकेनन् भने राजनीतिक अस्थिरता बढ्न सक्छ। सरकारप्रति बढ्दो असन्तोषका कारण वैकल्पिक शक्तिहरूका लागि अवसर सिर्जना हुन सक्छ।”
हाललाई सरकारले पूर्वराजा शाह र उनका समर्थकहरूका गतिविधिहरूलाई सामान्य रूपमा लिए पनि यदि राजावादी गतिविधिहरूले उग्ररूप लिएमा त्यसलाई नियन्त्रण गर्न सरकार थप रणनीति बनाउन बाध्य हुन सक्ने देखिन्छ।
