हेटौंडा । मकवानपुर जिल्लामा किशोरी गर्भधारणको बढ्दो दरले चिकित्सकहरूलाई चिन्तित तुल्याएको छ। हेटौंडा अस्पतालमा गत वर्ष २ सय ४४ किशोरीहरू २० वर्ष उमेर नपुग्दै आमा बनेका छन्। यो तथ्यांकले किशोरी आमा र उनका नवजात शिशुहरूको स्वास्थ्यमा गम्भीर जोखिम रहेको संकेत गर्छ।
सूचना अधिकारी राजिप झाका अनुसार अस्पतालमा गत वर्ष कुल ३ हजार ३ सय ४९ सुत्केरी मध्ये २ सय ४४ जना किशोरी आमा थिए। यो संख्या कुल सुत्केरीको ७.३ प्रतिशत हो, जुन विशेषज्ञहरूका अनुसार निकै चिन्ताजनक मानिन्छ।
मासिक विवरण हेर्दा, भदौ महिनामा सबैभन्दा बढी ३५ किशोरी आमा बनेका थिए भने पुस महिनामा सबैभन्दा कम १२ जना किशोरी आमा बनेका थिए। यो तथ्यांकले वर्षभरि नै किशोरी गर्भधारणको समस्या निरन्तर रहेको देखाउँछ।
हेटौंडा अस्पतालका प्रसूति वार्डकी प्रमुख डा. देवकी खतिवडाले भनिन्, “उमेर नपुगी शिशु जन्माउँदा आमा र शिशु दुवैको स्वास्थ्यमा जटिल समस्याहरू देखा पर्न सक्छन्। किशोरी आमाहरूमा रक्तअल्पता, उच्च रक्तचाप, र प्रसवपछिको रक्तस्राव जस्ता जोखिमहरू बढी हुन्छन्। त्यसैगरी, शिशुहरूमा कम तौल, समयभन्दा अगावै जन्म, र विकासात्मक समस्याहरूको खतरा बढी हुन्छ।”
डा. खतिवडाले थप जानकारी दिइन् कि किशोरी आमाहरूको शारीरिक विकास पूर्ण नभएकोले गर्भावस्था र प्रसव दुवै जटिल हुन सक्छ। “उनीहरूको कम्मरको हड्डी र श्रोणि पूर्ण विकसित नभएकोले प्राकृतिक प्रसवमा कठिनाइ हुन सक्छ, जसले शल्यक्रियाको आवश्यकता बढाउँछ,” उनले भनिन्।
स्वास्थ्य जोखिमका साथै, किशोरी आमाहरूले मानसिक स्वास्थ्य समस्या र सामाजिक चुनौतीहरूको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ। धेरैजसो किशोरीहरू शिशु स्याहारका लागि मानसिक र आर्थिक रूपमा तयार नभएको पाइएको छ। यसले उनीहरूको शिक्षा र भविष्यको अवसरहरूमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ।
देशव्यापी रूपमा बालविवाह रोक्न विभिन्न कार्यक्रम संचालन भइरहेका छन् तर आँकडाले बालविवाहको परिणामस्वरूप किशोरी अवस्थामै आमा बन्नेको सङ्ख्या घटेको छैन । बाल्यावस्थामै विवाह भएर किशोरी अवस्थामा गर्भवती हुनु पर्ने बाध्यता किशोरी जीवनमाथि गम्भीर उल्लङ्घन हो । यसबाट किशोरीको शिक्षा, स्वास्थ्य र मानवअधिकारमा नै गम्भीर प्रभाव पर्न सक्छ । तसर्थ बाल्यविवाहलाई कम गरी किशोरी गर्भावस्थाका जोखिमबाट बच्न आवश्यक छ ।