हेटौँडा | मकवानपुरगढी गाउँपालिकाका प्रेमप्रसाद तिमिल्सिना साउदी अरबमा बिताएका सात वर्षका दिनहरू सम्झँदा सोच्दछन्— उनले कहिल्यै कल्पना गरेका थिएनन् कि एक दिन उनी आफ्नै गाउँमा उद्यमी बन्नेछन्। साउदी अरबमा ट्याक्सी चलाएका प्रेमप्रसादले नेपाल फर्केपछि केही समय काठमाडौंमै ट्याक्सी चलाए। तर, आम्दानी सन्तोषजनक नभएपछि उनी पुनः गाउँ फर्किए।
गाउँ फर्केपछि उनले आफ्नो जीवनलाई नयाँ मोड दिन चाहन्थे। केही समय पशुपालन गरे, तर त्यो पनि खासै लाभदायक भएन। यति नै बेला एक दिन उनले मोबाइलमा एउटा भिडियो देखे, जसले उनको जीवन बदल्नेछ भन्ने उनले सोचेका थिएनन्। भिडियोमा केराको खम्बाबाट कागज उत्पादन गर्ने प्रक्रिया देखाइएको थियो। त्यो हेरेपछि उनलाई लाग्यो— “केराको पकेट क्षेत्रमै बसेर किन खेर जाने खम्बालाई उपयोग नगर्ने?”
इन्टरनेटको पाठशालाबाट उद्योगसम्मको यात्रा
प्रेमप्रसादले इन्टरनेटमा गहिरिएर अध्ययन गरे। केराको खम्बाबाट हातेकागज बनाउन सकिने प्रक्रिया उनले भिडियोबाट सिके। उनलाई थाहा थियो, यो सजिलो यात्रा हुने छैन, तर मनमा दृढ संकल्प बोकेर उनी अघि बढे। उनले आफ्नो थोरै बचतलाई लगानी गर्ने निर्णय गरे। काठमाडौंबाट एक लाख ५० हजार रुपैयाँमा फाइबर निकाल्ने मेसिन ल्याए। सुरुमा उनलाई प्राविधिक ज्ञान नभएकाले कागज उत्पादनको प्रारम्भिक चरण चुनौतीपूर्ण रह्यो। तर, निरन्तर प्रयास गर्दै जाँदा उनले सफलता पाउन थाले।
उनले उत्पादन गरेको पहिलो लट ५० हजार रुपैयाँमा बिक्री भयो। स्थानीय धूप उत्पादकहरूले उनको कागजमा रुचि देखाए। मकवानपुरमा यसरी कागज उत्पादन भएको यो पहिलो घटना थियो। उनको मेहनत देखेर गाउँकै अन्य युवा पनि प्रभावित हुन थाले।
उनको उद्योगमा कागज बनाउने प्रक्रिया निकै रोचक छ। उनले सुनाउँछन्, “पहिलो चरणमा केराको खम्बा जम्मा गरिन्छ। त्यसपछि खम्बालाई मेसिनमा हालेर फाइबर निकालिन्छ। फाइबरलाई सुकाएपछि त्यसलाई कास्टिङ सोडामा पकाइन्छ, पानीले राम्ररी धोइन्छ, अनि कुटेर मसिनो लेदो बनाइन्छ। त्यो लेदो काठको जालीयुक्त फ्रेममा राखेर पानीबाट छानिन्छ र घाममा सुकाइन्छ। करिब दुई–तीन घण्टामा कागज तयार हुन्छ।”
हाल प्रेमप्रसाद दुई सयवटा फ्रेममार्फत कागज उत्पादन गरिरहेका छन्। उनको योजना आगामी वर्षमा फ्रेमको संख्या पाँच सय पुर्याउने छ। एउटा केराको बोटबाट करिब आधा किलो फाइबर निकाल्न सकिन्छ, जसबाट २५ वटा कागज तयार गर्न सकिन्छ।
सबैभन्दा ठूलो सफलता त तब मिल्यो जब मकवानपुरगढी गाउँपालिकाले उनको कागज खरिद गर्ने निर्णय गर्यो। अब उनलाई पाँच हजार कागज उत्पादन गर्नुपर्नेछ। यस उद्योगले स्थानीय बेरोजगार युवालाई पनि रोजगारीको अवसर प्रदान गरिरहेको छ।
‘मेरो सपना पूरा भयो’
प्रेमप्रसाद गर्वका साथ भन्छन्, “सुरुमा त आफैँलाई विश्वास थिएन, इन्टरनेट हेरेर सिकेको कुरा व्यवहारिक रूपमा सफल होला कि नहोला। तर, आज मेरो कागज बजारमा छ, ग्राहकहरू छन्, र स्थानीय सरकारले पनि मलाई समर्थन गरिरहेको छ।”
अब उनको योजना आफ्नै गाउँमा केराको खम्बा खरिद गर्ने सिस्टम विकास गर्नु हो, ताकि कृषकहरूले फाल्नुपर्ने खम्बाबाट पनि आम्दानी गर्न सकून्। स्थानीय सरकार र प्रदेश सरकारले उनलाई आवश्यक मेसिनरी सहयोग गरेमा मकवानपुरलाई नेपाली हातेकागज उत्पादनको केन्द्र बनाउन सकिने उनको विश्वास छ।
उनको कथा एउटा उदाहरण हो— जहाँ इन्टरनेट केवल मनोरञ्जनको साधन मात्र नभई उद्यमशीलताको पाठशाला पनि बन्न सक्छ।
